Quan trắc môi trường là hoạt động then chốt, không thể thiếu trong công tác quản lý và bảo vệ môi trường. Đây là một quá trình đo đạc thường xuyên một hoặc nhiều chỉ tiêu về tính chất vật lý, hóa học và sinh học của các thành phần môi trường, để cung cấp các thông tin cơ bản có độ tin cậy, độ chính xác cao và có thể đánh giá được diễn biến chất lượng môi trường. Việc thực hiện một chương trình quan trắc trên quy mô lớn cả về không gian và thời gian đòi hỏi cần phải cung cấp một lượng chi phí, nhân lực lớn và những điều kiện kỹ thuật, trang thiết bị phức tạp, do đó quan trắc chỉ được thực hiện khi có nhu cầu về mặt thông tin của chương trình quản lý môi trường, chưa được thực hiện liên tục.

Trong năm 2017, Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường đã duy trì thường xuyên hoạt động quan trắc chất lượng nước sông Hồng, sông Nậm Thi, sông Chảy, nước suối Ngòi Đum, quan trắc 300 mẫu nước sông, suối nêu trên;

Lấy và phân tích 128 mẫu khí, 104 mẫu nước mặt và 20 mẫu nước thải sinh hoạt tại các khu công nghiệp, khu vực khai thác, chế biến khoáng sản tập trung trên địa bàn tỉnh và mẫu nước thải sinh hoạt tại thành phố Lào Cai;

Bên cạnh việc thực hiện nhiệm vụ theo kế  hoạch nhà nước giao, Trung tâm còn tham gia và hỗ trợ quan trắc lấy mẫu đất, nước, không khí, phục vụ cho công tác kiểm tra, thanh tra bảo vệ môi trường, theo sự chỉ đạo của Sở Tài nguyên và Môi trường; tư vấn lập báo cáo quan trắc môi trường định kỳ cho 18 đơn vị sản xuất, kinh doanh trên địa bàn tỉnh, theo đúng quy định của pháp luật, với 29 lần quan trắc, góp phần hỗ trợ hoạt động quản lý nhà nước về môi trường, đồng thời nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các đơn vị sản xuất, kinh doanh.

Qua hoạt động quan trắc cho thấy hầu hết các khu công nghiệp, các nhà máy sản xuất công nghiệp… đều chưa được đầu tư trang bị, lắp đặt hệ thống quan trắc tự động, hoặc có lắp nhưng kết quả đo không chính xác và chưa truyền được tín hiệu về Sở Tài nguyên và Môi trường. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc giám sát diễn biến chất lượng môi trường do việc xả thải, phát thải ra môi trường, gây hậu quả không nhỏ đến đời sống, sức khỏe và kinh tế của người dân trong khu vực.

Thực hiện Đề án số 10-ĐA/TU ngày 27/11/2015 của Tỉnh ủy Lào Cai, về tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu trên địa bàn tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2016 2020, Sở Tài nguyên và Môi trường đã tham mưu cho UBND tỉnh đầu tư hệ thống hạ tầng, cơ sở dữ liệu tiếp nhận, quản lý số liệu quan trắc tự động, liên tục nước thải, khí thải trên địa bàn tỉnh.

Hệ thống giám sát từ xa là bước tiến quan trọng trong việc nâng cao chất lượng của hoạt động quan trắc môi trường trên địa bàn tỉnh Lào Cai.

Với hệ thống thiết bị và cơ sở hạ tầng được trang bị, các thông số quan trắc nước thải, khí thải được thực hiện tự động như lưu lượng nước thải đầu vào, đầu ra, PH, nhiệt độ, COD, TSS… và các thông số đặc trưng theo loại hình, theo yêu cầu của cơ quan quản lý Nhà nước;

Trung tâm điều hành hệ thống giám sát từ xa được đặt tại Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường. Trung tâm có nhiệm vụ chủ động tiến hành hoàn thiện các quy trình, sổ tay hướng dẫn vận hành; thực hiện công tác ghi chép nhật ký, cập nhật, lưu trữ số liệu, công khai thông tin quan trắc môi trường; thực hiện các báo cáo định kỳ và đột xuất theo yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền, trong đó thông tin cảnh báo các trạm quan trắc có thông số vượt ngưỡng cho phép theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia hiện hành về môi trường. Hệ thống quan trắc tự động đi vào vận hành sẽ cho phép thu thập được dữ liệu tự động liên tục theo thời gian từ các nguồn điểm phát thải của một số nhà máy Luyện đồng, mỏ tuyển đồng Sin Quyền, nhà máy Apatit… phục vụ công tác kiểm soát, cảnh báo ô nhiễm phát sinh từ các khu vực này.

Trong thời gian tới, bên cạnh hoạt động quan trắc truyền thống, việc vận hành hệ thống giám sát từ xa, ghi nhận và quản lý cơ sở dữ liệu quan trắc môi trường tự động sẽ giúp cho Trung tâm Quan trắc tài nguyên và môi trường kịp thời cung cấp thông tin, phục vụ công tác quản lý nhà nước về môi trường, tăng cường năng lực cảnh báo và giám sát môi trường, cập nhật liên tục cơ sở dữ liệu về hiện trạng môi trường, phục vụ lập cơ sở dữ liệu về môi trường. Qua đó, góp phần đắc lực cho công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh, từ đó quản lý chặt chẽ mức độ xả thải ra môi trường, giảm thiểu các sự cố về môi trường./.