Biến đổi khí hậu đã và đang xảy ra trên toàn
cầu và là một trong những vấn đề cấp bách cần được sự chung tay hành động của
các quốc gia, vùng lãnh thổ và các địa phương. Cùng với tốc độ tăng trưởng kinh
tế và đô thị hoá nhanh chóng, lượng khí thải nhà kính trong khí quyển gia tăng
theo các năm và làm trầm trọng hoá hơn hiệu ứng nhà kính, gây sự tăng nhiệt thất
thường của Trái đất, băng tan hai đầu cực và nước biển dâng, kèm theo đó là các
hệ quả về thời tiết như tần suất các cơn bão lớn xảy ra ngày càng dày hơn, các
hình thái thời tiết cực đoan cũng có xu hướng gia tăng, hạn hán, bão lũ đã và
đang xảy ra và gây ảnh hưởng trực tiếp đến cơ sở hạ tầng, an ninh và an toàn của
người dân. Các nhà khoa học đã chứng minh được sự liên quan giữa quá trình công
nghiệp hoá và gia tăng dân số với sự gia tăng nhiệt độ trung bình của Trái đất và
sự gia tăng nồng độ các khí nhà kính trong khí quyển, là tác nhân chính gây hiện
tượng biến đổi khí hậu toàn cầu. Cho đến nay, các hành động ứng phó với BĐKH đã
được triển khai thực hiện bao gồm các hành
động thích ứng nhằm nâng cao khả năng chống chịu và phục hồi sau thiên tai
cho các đối tượng dễ bị tổn thương, và các hành
động giảm nhẹ, trong đó thực hiện các biện pháp cắt giảm lượng phát thải
khí nhà kính theo kịch bản phát thải khí nhà kính của từng quốc gia, vùng lãnh
thổ.
Việt Nam là một trong những quốc gia chịu nhiều
ảnh hưởng nhất bởi BĐKH và nước biển dâng, trong đó tỉnh Lào Cai cũng là một
trong những tỉnh có mức độ dễ bị tổn thương cao do tác động của BĐKH. Dưới tác
động của biến đổi khí hậu (BĐKH) đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ, sự phát triển
của Lào Cai trong tương lai đang đứng trước những thách thức rất lớn. BĐKH
không những làm thay đổi chế độ mưa và nhiệt độ trong khu vực tỉnh Lào Cai mà
qua đó còn tác động đến các nguồn tài nguyên thiên nhiên. Do tác động của BĐKH
nên các hiện tượng thiên tai, thời tiết cực đoan như lũ quét, sạt lở đất, băng
giá, sương muối, rét đậm rét hại và hạn hán kéo dài có xu hướng gia tăng cả về
tần số và cường độ gây ảnh hưởng đến phát triển kinh tế và đời sống nhân dân.
Trong những năm qua, thiên tai và các hình thái thời tiết cực đoan đã gây ra
thiệt hại hàng ngàn tỷ đồng cho tỉnh Lào Cai. Lượng mưa có sự biến đổi khác
nhau khi phân tích tại các trạm khí tượng Bắc Hà, Bảo Hà, Phố Ràng, Sa Pa
và Lào Cai. Trạm Bảo Hà, Phố Ràng và Lào Cai lượng mưa trung bình năm được
dự báo có xu hướng tăng, đặc biệt vào mùa mưa, tiềm ẩn nguy cơ gia tăng thiên
tai như lũ ống, lũ quét, sạt lở đất. Ngoài các yếu tố khí hậu thay đổi, thì các
hiện tượng cực đoan khí hậu, cực trị khí hậu như nắng nóng, hạn hán, mưa lớn,
rét đậm rét hại cũng được dự đoán có những diễn biến bất thường và không theo
quy luật. Những thay đổi của điều kiện khí hậu và các hiện tượng cực đoan khí hậu
theo kịch bản biến đổi khí hậu cập nhật của Bộ Tài nguyên và Môi trường được dự
báo sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững kinh tế - xã hội của tỉnh
Lào Cai.
Mặt khác, với các đặc thù là một tỉnh miền
núi biên giới, có địa hình tự nhiên nhiều đồi núi cao với mạng lưới sông suối
khá dày, tài nguyên khoáng sản quý hiếm và đa dạng, Lào Cai có lợi thế phát triển
ngành năng lượng tái tạo (thuỷ điện), khai thác và chế biến sâu khoáng sản,
phát triển các ngành du lịch, dịch vụ và thương mại, xuất nhập khẩu. Các nguồn
phát thải khí nhà kính tại Lào Cai chủ yếu phát sinh trực tiếp và gián tiếp từ
hoạt động sản xuất công nghiệp (quá trình sản xuất hoá chất, phân bón, luyện
kim…), hoạt động giao thông (khí thải từ các phương tiện cơ giới sử dụng nhiên
liệu hoá thạch), hoạt động sinh hoạt của con người… Trong những năm qua cùng với
sự tăng trưởng về kinh tế, dân số và đô thị hoá, lượng phát thải khí nhà kính của
tỉnh Lào Cai cũng đang gia tăng mạnh mẽ. Bên cạnh đó, Lào Cai cũng là tỉnh có
nhiều tiềm năng về triển khai các giải pháp tăng cường hấp thụ khí nhà kính và
tham gia thị trường trao đổi tín chỉ các-bon (phát triển diện tích rừng, thúc đẩy
năng lượng tái tạo…) nhằm cắt giảm lượng phát thải khí thải nhà kính theo thoả
thuận Paris. Do vậy để đảm bảo sự phát triển bền vững của tỉnh Lào Cai trong
tương lai, cần xây dựng và lồng ghép các giải pháp thích ứng và giảm nhẹ biến đổi
khí hậu trong quy hoạch, kế hoạch phát triển trung và dài hạn của tỉnh.
Thực hiện Quyết định số 1670/QĐ-TTg ngày
31/10/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình mục tiêu ứng
phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016 – 2020, căn cứ Kịch
bản BĐKH và nước biển dâng của Việt Nam năm 2016 do Bộ Tài nguyên và Môi trường
công bố, căn cứ công văn số 180/BTNMT-KHTC ngày 12/01/2018 về việc hướng dẫn
triển khai Chương trình mục tiêu ứng phó biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh
giai đoạn 2016-2020; đồng thời căn cứ trên kết quả điều tra, khảo sát hiện trạng
khí tượng thuỷ văn, khí hậu tỉnh Lào Cai được tổng hợp tại Báo cáo đánh giá khí
hậu tỉnh Lào Cai; ngày 09/10/2020, UBND tỉnh Lào Cai đã ban hành Kế hoạch số
268/KH-UBND Hành động ứng phó với BĐKH tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2021-2030, tầm
nhìn đến năm 2050.
Kế hoạch hành động ứng phó với BĐKH tỉnh Lào
Cai đã xác định các mục tiêu tổng quát và cụ thể như: Đến năm 2030, bước đầu chủ
động thích ứng với BĐKH, phòng tránh thiên tai, giám sát phát thải khí nhà
kính, có bước chuyển biến cơ bản trong khai thác, sử dụng tài nguyên theo hướng
hợp lý, hiệu quả và bền vững, đảm bảo chất lượng môi trường sống, duy trì cân bằng
sinh thái, hướng tới nền kinh tế xanh, thân thiện với môi trường. Đến năm 2050,
chủ động ứng phó với BĐKH, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, có hiệu quả và
bền vững tài nguyên, bảo đảm môi trường sống và cân bằng sinh thái, phấn đấu đạt
các chỉ tiêu về môi trường hiện nay của các nước công nghiệp trong khu vực. Bên
cạnh đó, Kế hoạch cũng đặt ra các mục tiêu cụ thể như:
• Nâng cao năng lực
và nhận thức về BĐKH và các tác động của BĐKH, cũng như nâng cao năng lực lập kế
hoạch thích ứng với BĐKH cho các cấp chính quyền, các ban ngành, các tổ chức xã
hội và cộng đồng trên địa bàn tỉnh;
• Tăng cường khả năng
chống chịu của cơ sở hạ tầng, các nhóm cộng đồng, các ngành dễ bị tổn thương
trước các tác động của BĐKH;
• Tăng cường sự phối
kết hợp giữa các sở, ban ngành trong việc lập quy hoạch, kế hoạch có tính đến
BĐKH;
• Đẩy mạnh việc lồng
ghép vấn đề BĐKH vào các kế hoạch, quy hoạch phát triển của tỉnh, trong đó lưu
ý đến các quy hoạch phát triển không gian, cơ sở hạ tầng đô thị (dài hạn);
• Lồng ghép vấn đề
BĐKH vào công tác tái định cư, trong đó đặc biệt lưu ý việc cung cấp các dịch vụ
xã hội và hỗ trợ về sinh kế;
• Tăng cường năng lực,
chất lượng dự báo, cảnh báo thiên tai trong điều kiện BĐKH;
• Xây dựng cơ sở dữ
liệu về BĐKH phục vụ công tác lồng ghép BĐKH vào kế hoạch, quy hoạch phát triển
của tỉnh.
Dựa trên những thông tin cơ bản và dự báo về kịch bản biến
đổi khí hậu trong tương lai của tỉnh Lào Cai, Kế hoạch đã đề ra các Nhóm giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu
trong lĩnh vực nông lâm nghiệp, chăn nuôi, phát triển công nghiệp, giao thông,
du lịch và dịch vụ, giao dục, chăm sóc sức khỏe cộng đồng; Nhóm giải pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, thúc đẩy sử dụng tiết
kiệm, hiệu quả năng lượng, phát triển và sử dụng năng lượng mới, năng lượng tái
tạo trong công nghiệp, xây dựng và giao thông vận tải, đẩy mạnh các hành động
giảm nhẹ khí nhà kính và tăng cường các bể hấp thu khí nhà kính. Để triển khai
thực hiện hiệu quả các nhóm giải pháp trên, UBND tỉnh Lào Cai đã phân công cụ
thể nhiệm vụ cho các sở, ban, ngành, UBND các huyện/thành phố/thị xã trong đó Sở
Tài nguyên và Môi trường đơn vị chủ trì, phối hợp với các đơn vị, địa phương
xây dựng cơ chế chính sách quản lý, điều hành, cơ chế phối hợp thực hiện Kế hoạch
hành động, xác định mục tiêu, nhiệm vụ, hướng dẫn và hỗ trợ các sở, ban, ngành
địa phương triển khai thực hiện Kế hoạch, xây dựng cơ chế giám sát đánh giá
tình hình thực hiện KHHĐ, điều phối chung các hoạt động về thông tin, giáo dục
và truyền thông…
Trước những diễn biến phức tạp và thách thức do BĐKH mang
lại, ứng phó với BĐKH là nhiệm vụ quan trọng, đòi hỏi sự tập trung của toàn bộ
hệ thống chính trị, sự tham gia tích cực, chủ động của toàn bộ các sở, ban,
ngành, tổ chức chính trị - xã hội, chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư, góp
phần xây dựng tỉnh Lào Cai phát triển bền vững về kinh tế - xã hội, hài hoà với
thiên nhiên, môi trường xanh, sạch, an toàn và có khả năng thích ứng, phục hồi
cao trước các tác động của BĐKH.
Lê Na.