Thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã đạt được những kết quả tích cực, góp phần khai thác và phát huy có hiệu quả nguồn lực từ đất đai phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, ổn định xã hội, đảm bảo an ninh lương thực, bảo vệ môi trường... Hiệu quả quản lý nhà nước về đất đai từng bước được nâng lên; chính sách, pháp luật về đất đai ngày càng được hoàn thiện, bảo đảm quyền và lợi ích của nhà nước, nhà đầu tư và của người sử dụng đất; khung giá đất và bảng giá đất được xây dựng theo quy định; thị trường bất động sản có bước phát triển; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về đất đai, giải quyết các tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và vi phạm pháp luật về đất đai có chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, việc giải quyết thủ tục hành chính về đất đai còn chậm, muộn; vẫn còn tình trạng lấn, chiếm đất đai, xây dựng công trình trái phép trên đất chưa phù hợp với mục đích sử dụng; cơ sở dữ liệu, hệ thống thông tin đất đai chưa được hoàn thiện. Tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và vi phạm pháp luật về đất đai còn diễn biến phức tạp, nhiều vụ việc chậm được xử lý. Tiến độ thực hiện Dự án tăng cường quản lý và cơ sở dữ liệu đất đai và Dự án tăng cường quản lý đối với đất đai có nguồn gốc từ các nông lâm trường còn chậm.

Nguyên nhân là do nhận thức về chính sách, pháp luật về đất đai có nơi, có lúc chưa đúng, chưa đầy đủ. Ý thức chấp hành pháp luật về đất đai của một bộ phận cán bộ và người dân còn hạn chế. Đất đai có tính lịch sử, nguồn gốc đa dạng, phức tạp, nhạy cảm. Chính sách, pháp luật về đất đai còn nhiều hạn chế, bất cập, thiếu thống nhất, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý, tạo kẽ hở để không ít cá nhân, tổ chức lợi dụng, trục lợi, gây thất thoát, lãng phí tài sản nhà nước.

Hệ thống tổ chức, bộ máy quản lý nhà nước về đất đai còn bất cập, có nơi còn chưa phù họp; đội ngũ cán bộ, công chức thực hiện quản lý đất đai còn thiếu về số lượng, yếu về chất lượng, trong đó còn một bộ phận kém về năng lực và đạo đức công vụ, nhất là đội ngũ địa chính cấp xã. Quy định của hệ thống pháp luật về đất đai còn mâu thuẫn, chồng chéo với các quy định pháp luật khác; chế tài xử lý vi phạm pháp luật về đất đai còn thiếu, chưa hợp lý và chưa đủ mạnh để răn đe, ngăn chặn các hành vi vi phạm. Công tác triển khai đo đạc lập bản đồ, hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chưa đồng bộ; việc đầu tư trang thiết bị, công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ ngành tài nguyên và môi trường còn hạn chế làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng công tác quản lý, sử dụng hệ thống hồ sơ địa chính...

Với mục tiêu, nguồn lực đất đai được quản lý, khai thác, sử dụng bảo đảm tiết kiệm, bền vững, hiệu quả cao nhất; đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, công bằng và ổn định xã hội; bảo đảm quốc phòng, an ninh; bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu. Nâng cao năng lực lãnh đạo của cấp ủy, tổ chức đảng và hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực đất đai; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, hành động và trách nhiệm trong việc sử dụng hợp lý, hiệu quả tài nguyên đất đai. Hoàn thiện hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu đất đai; kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về đất đai bảo đảm tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, đồng bộ, thống nhất. Tỉnh ủy đã ban hành Chương trình hành động số 166-CTr/TU ngày 18/10/2022 về thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về "Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và sử dụng đất, tạo động lực đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao".

Chương trình hành động tập trung thực hiện 05 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chính, cụ thể:

Một là, thống nhất về nhận thức; tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng, phát huy vai trò của hệ thống chính trị các cấp và nhân dân trong quản lý và sử dụng đất. Nêu cao vai trò của các cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền nhất là người đứng đầu tập trung lãnh đạo, chỉ đạo việc xây dựng và thực thi chính sách, pháp luật về đất đai trong đó có nhiệm vụ xây dựng và hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai, chuyển đổi số trong lĩnh vực đất đai. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, đổi mới hình thức và nội dung để cán bộ, đảng viên và nhân dân hiểu đúng, đầy đủ về đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý, nhất là về quyền và nghĩa vụ của Nhà nước, quyền và nghĩa vụ của tổ chức, hộ gia đình và cá nhân được Nhà nước giao quyền sử dụng đất theo quy định pháp luật;  nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về đất đai cho cán bộ, đảng viên, người dân, doanh nghiệp.

Hai là, hoàn thiện chính sách quản lý và sử dụng đất đồng bộ với thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong đó, tập trung vào việc đổi mới và nâng cao chất lượng việc lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt và tuân thủ theo đúng các quy định của pháp luật về đất đai. Bảo đảm hiệu lực, công khai, minh bạch trong công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế- xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xác định giá đất, chính sách tài chính về đất đai, thực hiện bỏ khung giá đất theo định hướng của Trung ương và theo quy định, lộ trình được quy định tại Luật Đất đai sửa đổi và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật. Tăng cường quản lý thị trường bất động sản trong đó có thị trường quyền sử dụng đất, xây dựng hệ thống thông tin thị trường bất động sản gắn với thông tin đất đai bảo đảm đồng bộ với hệ thống quản lý của cả nước; có chính sách khuyến khích phát triển thị trường quyền sử dụng đất, nhất là thị trường cho thuê đất nông nghiệp theo định hướng của Trung ương. Hoàn thiện cơ chế, chính sách về quản lý, sử dụng đất nông nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi để người sử dụng đất nông nghiệp được chuyển đổi mục đích sản xuất cây trồng, vật nuôi, nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp theo quy hoạch gắn thực hiện hiệu quả chiến lược phát triển nông nghiệp hàng hóa của tỉnh. Tăng cường quản lý việc sử dụng đất đa mục đích, hướng dẫn việc quản lý sử dụng đất đa mục đích theo các quy định của pháp luật tại từng thời điểm ban hành; bảo đảm được quyền của người sử dụng đất cũng như tạo tối đa nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước.

Ba là, đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số và nâng cao năng lực quản lý nhà nước về đất đai. Thực hiện đồng bộ các giải pháp để đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các Dự án liên quan đến đất đai làm cơ sở hoàn thiện hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu đất đai.

Bốn là, đổi mới, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm; giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai; siết chặt kỷ luật, kỷ cương, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Tiến hành kiểm tra, thanh tra trách nhiệm giải quyết khiếu nại, tố cáo của các ngành, các cấp, thực hiện phương châm giải quyết triệt để tranh chấp về đất đai ngay từ cơ sở, tránh vượt cấp.

Năm là, tập trung giải quyết cơ bản những hạn chế, khuyết điểm, vướng mắc kéo dài liên quan đến quản lý và sử dụng đất. Tập trung nguồn lực đầu tư, chỉ đạo quyết liệt và nâng cao trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng và chính quyền trong xử lý những hạn chế, khuyết điểm, vướng mắc về đất đai có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh; các khu bảo tồn thiên nhiên; đất rừng giao cho chính quyền cấp xã quản lý; đất của các cơ sở sản xuất, đơn vị sự nghiệp đã di dời và đất tại một số dự án Khu đô thị, nhà ở trên địa bàn. Giải quyết đất ở, đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất.

Để hoàn thành các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra, Tỉnh ủy yêu cầu các cấp, các ngành tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW, Chương trình hành động của Tỉnh ủy bảo đảm thống nhất, nghiêm túc, hiệu quả;  thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, đánh giá kết quả thực hiện hàng năm; thông tin, truyền thông thực hiện có hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến Nghị quyết số 18-NQ/TW và Chương trình hành động của Tỉnh ủy...