Gần đây, tại một số địa phương có hiện tượng phát tán, nuôi trồng các loài ngoại lai xâm hại và các loài ngoại lai có nguy cơ xâm hại, có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và đa dạng sinh học.

Đối với tỉnh Lào Cai theo các nguồn thông tin đại chúng và phản ảnh từ Trung tâm khuyến nông - khuyến ngư Tỉnh. Hiện nay trên cũng có rất nhiều loài sinh vật xâm hại đang tồn tại trong khu vực như: Ốc bươu vàng, rùa tai đỏ, bèo nhật bản,.... Ảnh hưởng của chúng có 2 mặt. Một mặt chúng cũng có lợi ích nhưng rất nhỏ, trong khi sự gây hại lại rất lớn; Hoạt động của chúng không những chỉ làm suy giảm đa dạng sinh học, mà còn ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh khác về sức khoẻ, kinh tế, xã hội, thậm chí dư luận thông tin kinh tế xã hội còn đánh giá ảnh hưởng của chúng như những “nạn dịch” gây hại cho nền kinh tế. Sự có mặt của chúng sẽ là mối đe doạ lớn không chỉ đối với hệ đa dạng sinh học, mà còn phá hoại sự nghiệp phát triển năng suất sản phẩm của các ngành sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản.v.v…Mặt khác Lào Cai có tính đa dạng sinh học cao với khu bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên Văn Bàn và Vườn Quốc gia Hoàng Liên tài nguyên phong phú với nhiều loại động thực vật quý hiếm và cũng ẩn chứa rất nhiều các sinh vật ngoại lai xâm hại.

Trong những năm qua nhiều nhà khoa học trên thế giới đã nghiên cứu, xác định mức tác động xấu của các loài sinh vật ngoại lai đến các loài sinh vật bản địa như: lấn át, loại trừ làm suy giảm các loài sinh vật và nguồn gen bản địa, phá vỡ cấu trúc và chức năng của hệ sinh thái, phá hại mùa màng, làm giảm năng suất cây trồng, vật nuôi và thậm chí ảnh hưởng cả đến sức khoẻ con người; Do đó, công tác ngăn chặn sinh vật xâm hại là một trong những nhiệm vụ đang được quan tâm.Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý các sinh vật NLXH thời gian tới, các cơ quan chức năng cần tăng cường hoạt động điều tra, phát hiện thường xuyên và lập bản đồ phân bổ, nhằm kiểm soát và xử lý kịp thời các vùng mới bị xâm nhiễm. Kiểm soát chặt chẽ, chủ động ngăn chặn các con đường lây lan của SVNL; đồng thời thông qua công tác điều tra cũng có thể xác định được đầy đủ về điều kiện, quy luật phát tán của sinh vật NLXH. Đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng tham gia phát hiện và ngăn chặn sớm sự phát tán của SVNL, nhất là không nuôi trồng và sử dụng SVNL vào các mục đích có thể gây nguy cơ phát tán (như trồng cây làm cây cảnh, hàng rào, chống xói mòn, nuôi ốc bươu vàng, rùa tai đỏ, chuột hải ly làm thực phẩm...).

Để quản lý tốt công tác quản lý loài ngoại lai xâm hại đề xuất một số giải pháp cụ thể:

Thứ nhất, tăng cường hoạt động điều tra, phát hiện thường xuyên và lập bản đồ phân bổ để kiểm soát và xử lý kịp thời các vùng mới bị xâm nhiễm.

Thứ hai, áp dụng triệt để và nghiêm ngặt các biện pháp kiểm dịch. Kiểm soát chặt chẽ và chủ động ngăn chặn các con đường lây lan của SVNL. Hạn chế sự di chuyển của nguồn hạt từ những vùng đã bị xâm nhiễm nặng ra bên ngoài.

Thứ ba, tăng cường thông tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng tham gia phát hiện và ngăn chặn sớm sự phát tán của SVNL. Đặc biệt, không nuôi trồng và sử dụng SVNL vào các mục đích có thể gây nguy cơ phát tán (ví dụ trồng cây làm cây cảnh, hàng rào, chống xói mòn, nuôi ốc bươu vàng, rùa tai đỏ, chuột hải ly làm thực phẩm...).

Thứ tư, tiến hành các hoạt động kiểm soát và ngăn chặn kịp thời các khu vực mới bị xâm nhiễm hoặc tái nhiễm. Đối với thực vật, tận dụng mọi khả năng có thể để phủ kín mặt đất bằng các loài thực vật thích hợp vì đa số các loài thực vật ngoại lai đều ưa sáng. Phải chủ động trồng các loại thực vật phù hợp để lấn át sự xâm nhiễm của thực vật ngoại lai ngay từ đầu. Các loài thực vật hay cây trồng được lựa chọn để sử dụng làm cây cạnh tranh phải phù hợp với từng vùng sinh thái. Còn các loài động vật, cần huy động lực lượng cộng đồng để tìm diệt sớm. Có thể khuyến khích thu bắt để làm thức ăn cho người hay gia súc hoặc áp dụng các biện pháp bẫy bắt khi mật độ còn thấp.

Thứ năm, đối với các loài thực vật (trinh nữ thân gỗ, móc, bèo tây...) và động vật NLXH (bọ cánh cứng hại dừa, ốc bươu vàng) có thể sử dụng thuốc trừ cỏ không chọn lọc, có khả năng lưu dẫn cao (Glyphosate) để phun trừ. Trường hợp cây quá to, già, việc sử dụng thuốc kém hiệu quả có thể sử dụng biện pháp chặt và chờ cho cây mọc tái sinh, sau đó sử dụng thuốc trừ cỏ không chọn lọc như Glyphosate hay thuốc chọn lọc như Metsulfuron Methyl để phun trừ mầm mới mọc tái sinh.

Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh Lào Cai