Ngăn chặn, kiểm soát loài ngoại lai xâm hại: Nhiệm vụ và giải pháp.
Gần
đây, tại một số địa phương có hiện tượng phát tán, nuôi trồng các loài ngoại
lai xâm hại và các loài ngoại lai có nguy cơ xâm hại, có thể gây ảnh hưởng
nghiêm trọng đến môi trường và đa dạng sinh học.
Đối với tỉnh Lào Cai theo các nguồn thông tin đại chúng và
phản ảnh từ Trung tâm khuyến nông - khuyến ngư Tỉnh. Hiện nay trên cũng có rất
nhiều loài sinh vật xâm hại đang tồn tại trong khu vực như: Ốc bươu vàng, rùa
tai đỏ, bèo nhật bản,.... Ảnh hưởng của chúng có 2 mặt. Một mặt chúng cũng có
lợi ích nhưng rất nhỏ, trong khi sự gây hại lại rất lớn; Hoạt động của chúng
không những chỉ làm suy giảm đa dạng sinh học, mà còn ảnh hưởng đến nhiều khía
cạnh khác về sức khoẻ, kinh tế, xã hội, thậm chí dư luận thông tin kinh tế xã
hội còn đánh giá ảnh hưởng của chúng như những “nạn dịch” gây hại cho nền kinh
tế. Sự có mặt của chúng sẽ là mối đe doạ lớn không chỉ đối với hệ đa dạng sinh
học, mà còn phá hoại sự nghiệp phát triển năng suất sản phẩm của các ngành sản
xuất nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản.v.v…Mặt khác Lào Cai có tính đa dạng
sinh học cao với khu bảo tồn thiên nhiên Hoàng Liên Văn Bàn và Vườn Quốc gia
Hoàng Liên tài nguyên phong phú với nhiều loại động thực vật quý hiếm và cũng
ẩn chứa rất nhiều các sinh vật ngoại lai xâm hại.
Trong những năm qua nhiều nhà khoa học trên thế giới đã
nghiên cứu, xác định mức tác động xấu của các loài sinh vật ngoại lai đến các
loài sinh vật bản địa như: lấn át, loại trừ làm suy giảm các loài sinh vật và
nguồn gen bản địa, phá vỡ cấu trúc và chức năng của hệ sinh thái, phá hại mùa
màng, làm giảm năng suất cây trồng, vật nuôi và thậm chí ảnh hưởng cả đến sức
khoẻ con người; Do đó, công tác ngăn chặn sinh vật xâm hại là một trong những
nhiệm vụ đang được quan tâm.Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý
các sinh vật NLXH thời gian tới, các cơ quan chức năng cần tăng cường hoạt động
điều tra, phát hiện thường xuyên và lập bản đồ phân bổ, nhằm kiểm soát và xử lý
kịp thời các vùng mới bị xâm nhiễm. Kiểm soát chặt chẽ, chủ động ngăn chặn các con
đường lây lan của SVNL; đồng thời thông qua công tác điều tra cũng có thể xác
định được đầy đủ về điều kiện, quy luật phát tán của sinh vật NLXH. Đẩy mạnh
tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng tham gia phát hiện và ngăn chặn
sớm sự phát tán của SVNL, nhất là không nuôi trồng và sử dụng SVNL vào các mục
đích có thể gây nguy cơ phát tán (như trồng cây làm cây cảnh, hàng rào, chống
xói mòn, nuôi ốc bươu vàng, rùa tai đỏ, chuột hải ly làm thực phẩm...).
Để quản lý tốt công tác quản lý loài
ngoại lai xâm hại đề xuất một số giải pháp cụ thể:
Thứ nhất, tăng cường hoạt
động điều tra, phát hiện thường xuyên và lập bản đồ phân bổ để kiểm soát và xử
lý kịp thời các vùng mới bị xâm nhiễm.
Thứ hai, áp dụng triệt để
và nghiêm ngặt các biện pháp kiểm dịch. Kiểm soát chặt chẽ và chủ động ngăn
chặn các con đường lây lan của SVNL. Hạn chế sự di chuyển của nguồn hạt từ
những vùng đã bị xâm nhiễm nặng ra bên ngoài.
Thứ ba, tăng cường thông
tin, tuyên truyền nâng cao nhận thức của cộng đồng tham gia phát hiện và ngăn
chặn sớm sự phát tán của SVNL. Đặc biệt, không nuôi trồng và sử dụng SVNL vào
các mục đích có thể gây nguy cơ phát tán (ví dụ trồng cây làm cây cảnh, hàng
rào, chống xói mòn, nuôi ốc bươu vàng, rùa tai đỏ, chuột hải ly làm thực
phẩm...).
Thứ tư, tiến hành các hoạt
động kiểm soát và ngăn chặn kịp thời các khu vực mới bị xâm nhiễm hoặc tái
nhiễm. Đối với thực vật, tận dụng mọi khả năng có thể để phủ kín mặt đất bằng
các loài thực vật thích hợp vì đa số các loài thực vật ngoại lai đều ưa sáng.
Phải chủ động trồng các loại thực vật phù hợp để lấn át sự xâm nhiễm của thực
vật ngoại lai ngay từ đầu. Các loài thực vật hay cây trồng được lựa chọn để sử
dụng làm cây cạnh tranh phải phù hợp với từng vùng sinh thái. Còn các loài động
vật, cần huy động lực lượng cộng đồng để tìm diệt sớm. Có thể khuyến khích thu
bắt để làm thức ăn cho người hay gia súc hoặc áp dụng các biện pháp bẫy bắt khi
mật độ còn thấp.
Thứ năm, đối với các loài
thực vật (trinh nữ thân gỗ, móc, bèo tây...) và động vật NLXH (bọ cánh cứng hại
dừa, ốc bươu vàng) có thể sử dụng thuốc trừ cỏ không chọn lọc, có khả năng lưu
dẫn cao (Glyphosate) để phun trừ. Trường hợp cây quá to, già, việc sử dụng
thuốc kém hiệu quả có thể sử dụng biện pháp chặt và chờ cho cây mọc tái sinh,
sau đó sử dụng thuốc trừ cỏ không chọn lọc như Glyphosate hay thuốc chọn lọc
như Metsulfuron Methyl để phun trừ mầm mới mọc tái sinh.
Chi cục Bảo vệ
môi trường tỉnh Lào Cai
Sinh
vật ngoại lai xâm hại là sinh vật ngoại lai lấn chiếm nơi sinh
sống hoặc gây hại đối với các loài sinh vật bản địa, gây mất cân
bằng sinh thái tại nơi chúng xuất hiện và phát triển.
Danh mục các loài ngoại lai xâm hại đã được Bộ TN&MT và
Bộ NN&PTNT ban hành tại Thông tư liên tịch số
27/2013/TTLT-BTNMT -BNNPTNT ngày 26/9/2013.
Việc phóng sinh các loài ngoại lai xâm hại hoặc có nguy cơ xâm hại là trái
với quy định của pháp luật hiện hành:
-
Luật Đa dạng sinh học năm 2008 (tại Khoản 1, Điều 52) quy định: “Việc nuôi
trồng loài ngoại lai có nguy cơ xâm hại chỉ được tiến hành sau khi có kết quả
khảo nghiệm loài ngoại lai đó không có nguy cơ xâm hại đối với đa dạng sinh
học và được UBND cấp tỉnh cấp phép”.
-
Nghị định số 155/2016/NĐ-CP ngày 18/11/2016 của Chính phủ về xử phạt vi phạm
hành chính trong lĩnh vực BVMT (tại Khoản 2, Điều 43) quy định: Phạt tiền từ
5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi nuôi, lưu giữ, vận chuyển,
trồng, cấy loài ngoại lai xâm hại ngoài phạm vi khu bảo tồn vì mục đích
thương mại, trong trường hợp kiểm soát được sự phát triển, lây lan của chúng
và chưa gây ra thiệt hại. Đối với các hành vi nuôi, lưu giữ, vận chuyển,
trồng, cấy loài ngoại lai xâm hại ngoài phạm vi khu bảo tồn, tùy mức độ thiệt
hại thì mức xử phạt sẽ tăng nặng theo quy định tại Khoản 3, Điều 43 của Nghị
định.
-
Nghị định số 103/2013/NĐ-CP ngày 12/9/2013 của Chính phủ quy định về xử phạt
vi phạm hành chính trong hoạt động thủy sản (tại điểm b, Khoản 4, Điều 24)
quy định: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi
nuôi các loài thủy sản thuộc danh mục cấm nuôi trồng hoặc không có tên trong
danh mục được phép sản xuất, kinh doanh tại Việt Nam theo quy định của pháp
luật.
-
Thông tư số 53/2009/TT-BNNPTNT ngày 21/8/2009 của Bộ NN&PTMT cũng về quy
định quản lý các loài thủy sinh ngoại lai (tại Khoản 6, Điều 7) quy định:
Nghiêm cấm chủ sở hữu tự ý phóng sinh thủy sinh vật ngoại lai có nguy cơ xâm
hại ra môi trường tự nhiên, khu bảo tồn và phải chịu trách nhiệm trước pháp
luật về hành vi này.
|